Boete ANBB vernietigd

“Wel/geen geneesmiddelen voor COVID !?”

Tijdens de pandemie was de boodschap die door de overheid werd uitgedragen dat het niet mogelijk is patiënten te behandelen met geneesmiddelen. De Algemene Nederlandse Burgerbelangenvereniging (ANBB) heeft wetenschappelijk onderzoek en ervaringen van artsen en patiënten in binnen- en buitenland verzameld waaruit bleek dat met een aantal geneesmiddelen zoals Ivermectine en Hydroxychloroquine toch hoopgevende resultaten werden geboekt. De ANBB deelde deze informatie in begrijpelijke taal via de website zelfzorgcovid19.nl. Naast toegankelijk gemaakte wetenschappelijke informatie bood de website ook testimonials van en instrumenten om patiënten en hun familie te ondersteunen in het gesprek met hun artsen en nieuwsberichten onder meer over petities en rechtszaken.

Ondermijning vaccinatiebeleid

Zoals bekend, vond de toenmalige Minister van VWS de mogelijkheid tot behandeling van Covid een ondermijning van het vaccinatiebeleid. Hij eiste van zijn zowel VWS als IGJ ambtenaren dat ‘full force’ zou worden opgetreden. Dit heeft onder andere geleid tot boetes en tuchtklachten, zie Artikel "Video: COVID19-artsen blijven staan voor hun eed ondanks het boete-bevel van Hugo de Jonge die vanwege veilige en werkende vroegmedicatie een afname vreesde van de vaccinatie-bereidheid"

Reclame maken of informeren?

De IGJ heeft een zestal berichten uit de website zelfzorgcovid19.nl geselecteerd waarin iets positiefs werd gezegd over Ivermectine. Volgens de IGJ is elke boodschap waarin iets positiefs wordt gezegd over een geneesmiddel reclame. Publieksreclame voor receptgeneesmiddelen is verboden. Rond de jaarwisseling 2020/2021 werd het bestuur van de ANBB door een groep inspecteurs van de IGJ ondervraagd. Ruim een jaar later, op 22 februari 2022 maakte de IGJ een boeterapport op. Twee maanden later, op 12 april 2022 legde de Minister een boete op aan de ANBB van € 6.375. De ANBB maakte bezwaar tegen die boete middels een zienswijze. Vlak voor Kerst, op 22 december 2022 verklaarde de Minister de bezwaren ongegrond. Nu, augustus 2024 is er eindelijk een oordeel van de rechter gekomen. Zie: ECLI:NL:RBROT:2024:8094 . en Artikel "IGJ legt zelfzorgcovid19.nl een censuurboete op van ruim 6.000 euro [met update]"

Alleen voorkomen of ook genezen?

De rechtbank is het met de Minister eens dat het verbod om reclame te maken voor geneesmiddelen zo ruim is dat de zes uitingen van de ANBB daar onder vallen. Ook vindt de rechtbank dat de beperking van de vrijheid van meningsuiting van de ANBB redelijk en evenredig is. Toch haalt de rechtbank een streep door de boete die aan de ANBB is opgelegd. Het is de rechtbank opgevallen dat de Minister met het opleggen van de boete heeft gewacht totdat er vaccins beschikbaar waren: “Tijdens de besluitvormingsfase was er inmiddels wel een vaccin beschikbaar, maar eiseres stelt terecht dat een vaccin met name bedoeld is om besmetting en verdere verspreiding van een virus te voorkomen, terwijl geneesmiddelen juist zien op het genezen van al besmette personen .”

Bijzondere omstandigheden…

“De minister heeft onvoldoende rekening gehouden met de bijzondere omstandigheden van het geval. Ten tijde van het plaatsen van de uitingen op de website van eiseres was er sprake van een wereldwijde (Covid-19) pandemie. Er was op dat moment (nog) geen effectieve medicatie beschikbaar, terwijl er veel sterfgevallen waren en de ziekenhuizen overvol waren. Eiseres heeft naar voren gebracht dat zij in die bijzondere omstandigheden een tegengeluid wilde laten horen – onder meer door informatie te geven over off-label gebruik van de geneesmiddelen HCQ en Ivermectine, tegen de heersende medische opvattingen in – en daarbij een maatschappelijke discussie wilde aanzwengelen over het gebruik van voorhanden zijnde geneesmiddelen die, naar de mening van eiseres, wél effectief konden zijn voor de behandeling van Covid-19.”

“Tegen de hier geschetste achtergrond van een wereldwijde pandemie en gelet op alle omstandigheden rondom de positie en het concrete handelen van eiseres, is naar het oordeel van de rechtbank een boete in dit geval niet op haar plaats. De minister had ook een minder vergaande maatregel, zoals een waarschuwing, kunnen opleggen. Dat uit de Beleidsregels bestuurlijke boete Ministerie Volksgezondheid Welzijn en Sport 2019 (de Beleidsregels) volgt dat bij overtredingen van artikel 84 en 85 Gmw direct een boete wordt opgelegd, maakt dit niet anders. Op grond van artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht kan immers van het beleid worden afgeweken nu, zoals hiervoor uiteengezet, van bijzondere omstandigheden sprake was.”

Kortom een Salomonsoordeel!

De rechtbank vindt dat de ANBB niet had mogen zeggen wat zij zei, maar vindt ook dat het te ver gaat om het aanzwengelen van een maatschappelijk debat te bestraffen met een boete.