Nu de Raad van State heeft bepaald dat artsen een boete moeten/kunnen krijgen wanneer ze tegen een protocol van het NHG in toch een specifiek medicijn voor een specifiek ziektebeeld off-label voorschrijven is het tijd voor een eerste overzicht van dergelijke medicatie/ziektebeeld combinaties.
Wat zijn de risico’s van off-label voorschrijven?
Het NHG publiceert richtlijnen en standaarden waarin bepaalde off-label toepassingen expliciet worden afgeraden, vaak vanwege onvoldoende bewijs voor effectiviteit, veiligheidsrisico’s of de beschikbaarheid van beter onderbouwde behandelingen.
-
Off-label gebruik alleen te overwegen als het gebaseerd is op richtlijnen binnen de beroepsgroep.
-
De patiënt expliciet te informeren over het off-label karakter en schriftelijke toestemming te verkrijgen.
-
Het voorschrift zorgvuldig te documenteren, inclusief de afweging van risico’s en baten.
Lijst van door het NHG afgeraden off-label medicatie
Top-15 meest voorgeschreven
Scroll horizontaal voor meer kolommen.
| Nr | Titel | Ziektebeeld | Reden | NHG richtlijn | URL |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Benzodiazepinen als slaapmiddel bij ouderen (>65 jaar) | Slaapproblemen bij ouderen. | Risico op afhankelijkheid, vallen, cognitieve achteruitgang; niet-medicamenteus voorkeur. | Slaapproblemen | https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/slaapproblemen |
| 2 | Prednison bij virale luchtweginfecties | Virale luchtweginfecties | Geen bewijs voor effectiviteit, bijwerkingen (immuunsuppressie); symptomatische behandeling voorkeur. | Acute hoest | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/acute-hoest |
| 3 | Antipsychotica (zoals olanzapine) bij gedragsproblemen bij dementie | Gedragsproblemen bij dementie | Beperkt bewijs, risico op sedatie en verhoogde mortaliteit; niet-medicamenteuze interventies voorkeur. | Dementie | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/dementie |
| 4 | Azitromycine bij ongecompliceerde acute bronchitis | Acute bronchitis. | Virale oorzaak, geen meerwaarde, resistentierisico; symptomatische behandeling voorkeur. | Acute hoest | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/acute-hoest |
| 5 | Oxazepam bij spanningshoofdpijn | Spanningshoofdpijn. | Geen registratie, afhankelijkheidsrisico, onvoldoende bewijs; paracetamol of niet-medicamenteuze behandeling voorkeur. | Hoofdpijn | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/hoofdpijn |
| 6 | Furosemide bij oedeem door veneuze insufficiëntie zonder hartfalen | Veneuze insufficiëntie. | Geen registratie, beperkt effect, dehydratierisico; compressietherapie voorkeur. | Diepveneuze trombose en longembolie | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/diepveneuze-trombose-en-longembolie |
| 7 | Colchicine bij acute jicht zonder diagnose | Acute jicht. | Geen eerstelijnsgebruik zonder bevestigde diagnose, bijwerkingen (diarree); NSAID’s voorkeur. | Artritis | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/artritis |
| 8 | Mirtazapine bij slaapproblemen | Slaapproblemen (insomnie). | Afgeraden zonder depressie, onvoldoende bewijs, risico op gewichtstoename/sedatie. | Slaapproblemen | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/slaapproblemen |
| 9 | Melatonine bij slaapproblemen | Slaapproblemen (insomnie). | Afgeraden voor algemeen gebruik bij volwassenen (behalve jetlag/neurologische indicaties), beperkt bewijs, afhankelijkheidsrisico. | Slaapproblemen | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/slaapproblemen |
| 10 | Amitriptyline bij slaapproblemen | Slaapproblemen (insomnie). | Afgeraden zonder co-morbiditeit, onvoldoende bewijs, anticholinerge/cardiale bijwerkingen. | Slaapproblemen | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/slaapproblemen |
| 11 | Hydroxychloroquine bij COVID-19 | COVID-19. | Afgeraden vanwege onvoldoende bewijs en risico’s op QT-verlenging/hartritmestoornissen. | COVID-19 | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/covid-19 |
| 12 | Ivermectine bij COVID-19 | COVID-19. | Afgeraden vanwege gebrek aan bewijs en toxiciteitsrisico bij hoge doses. | COVID-19 | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/covid-19 |
| 13 | Quetiapine bij slaapproblemen | Slaapproblemen (insomnie). | Afgeraden vanwege onvoldoende bewijs zonder psychiatrische co-morbiditeit, risico’s op sedatie, metabole effecten en extrapiramidale symptomen. Niet-medicamenteuze behandeling voorkeur. | Slaapproblemen | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/slaapproblemen |
| 14 | Hydroxyzine bij jeuk zonder allergische oorzaak | Chronische jeuk | Geen bewijs zonder allergie, sedatie; lokale behandeling of onderliggende oorzaak aanpakken voorkeur. | Urticaria en angio-oedeem | https://richtlijnen.nhg.org/behandelrichtlijnen/urticaria-en-angio-oedeem |
| 15 | Benzodiazepinen bij acute rugpijn | Acute lage rugpijn. | Geen registratie, afhankelijkheidsrisico, geen bewijs voor spierontspanning; paracetamol/NSAID’s voorkeur. | Aspecifieke lagerugpijn | https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/aspecifieke-lagerugpijn |
